Iğdır’ın Aras Irmağı Kuş Cenneti’nde, boyutu nedeniyle verici taşımakta zorlanan bir kuş çeşidi birinci sefer hafif bir takip aygıtıyla izlenerek göç seyahati kayıt altına alındı.
KuzeyDoğa Derneği tarafından Tuzluca ilçesindeki Üst Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde 2023 yılında yakalanan 28 gramlık büyük kamışçın (Acrocephalus arundinaceus), klâsik verici sistemlerinin tartısını taşıyamayacağı için yalnızca 1 gramlık özel bir aygıtla donatıldı. “Geolocator” ismi verilen bu küçük aygıt, ışık düzeyine nazaran pozisyon belirliyor ve saati kaydederek kuşun hareketlerini dolaylı biçimde izleme imkanı sunuyor.
AFRİKA’DA KIŞLADI, IĞDIR’A DÖNDÜ
Kuş, takılan aygıtla doğal ortamına bırakıldı ve kıtalararası göçünü tamamlayıp Afrika’da kışladıktan sonra yine Iğdır’a döndü. Üreme alanı olan Aras Irmağı kıyısındaki ağlara bir sefer daha takılan kuşun üzerindeki aygıt çıkarılarak datalar tahlil edilmek üzere indirildi. Böylelikle bu kuşun göç rotası, mola verdiği duraklar ve kışladığı bölgeler hakkında bilimsel datalar elde edildi.
IŞIK SENSÖRÜ İLE KUŞUN POZİSYONU YAKLAŞIK TESPİT EDİLEBİLİYOR
KuzeyDoğa Derneği Lideri Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, kullanılan teknolojinin kıymetine dikkat çekerek, “Geolocator’lar İngiliz Antarktik Araştırma Takımı tarafından geliştirildi. Bu aygıtlar ne uydu vericisi ne de sinyal yayan bir sistem. Yalnızca ışık sensörü aracılığıyla gün doğumu ve gün batımı vakitlerini kaydederek kuşun pozisyonunu yaklaşık olarak tespit ediyor.” dedi.
Şekercioğlu, bu aygıtlardan data alınabilmesi için kuşun tekrar yakalanması gerektiğini vurgulayarak, “Pili çok küçük, sinyal gönderemiyor. Bilgilere fakat kuş geri dönüp tekrar ağlara yakalanırsa ulaşabiliyoruz. Bu nedenle, yakalanma ihtimali yüksek olan büyük kamışçın cinsini seçtik. Aras Irmağı Kuş Cenneti’nde bu cinsin yine yakalanma oranı yüzde 10 civarında, bu da bilimsel çalışma için kabul edilebilir bir oran” tabirlerini kullandı.
28 GRAMLIK KUŞA 1 GRAMLIK AYGIT TAKILDI
Şekercioğlu, büyük kamışçının hem göç menzili uzun olduğu hem de beden tartısı aygıtı taşıyabilecek hudutta olduğu için ülkü bir cins olduğunu belirtti:
Yaklaşık 28 gram yükündeki bu kuşa 1 gramlık aygıt takıldı. Daha küçük çeşitler bu aygıtı bile taşıyamaz. Bu istikametiyle, Türkiye’de birinci defa bu teknolojiyle izlenen kuş olarak bilimsel manada değerli bir adım atmış olduk. Elde edilen bilgiler, başka küçük göçmen kuş çeşitlerinin göç dinamiklerine dair de ipuçları sunuyor.
