Doğrudan satış, son yıllarda tüketicilerle üreticiyi yahut satıcıyı daha süratli ve yakın halde buluşturan değerli bir alışveriş tekniği haline geldi.
Ancak bu formülün süratle yayılması, tüketici haklarının aktif korunmasını da zarurî kılıyor.
Bu kapsamda Ticaret Bakanlığı,doğrudan satışlarda yaşanabilecek mağduriyetlerin önüne geçmek için yeni yönetmelik taslağı hazırladı.
CAYMA HAKKI GEREKÇESİZ 30 GÜNE UZATILDI
Taslakta, direkt satışlarda tüketici için kıymetli olan cayma hakkına ait de değerli düzenlemeler yer alıyor.
Halihazırda 14 gün olarak uygulanan cayma hakkının, mühlet uzatımı ile tüketicilerin daha aktif korunması amaçlanıyor. Bu kapsamda, mal teslimine ve hizmete ait satışlarda, tüketiciye 30 gün içinde rastgele bir münasebet göstermeksizin ve cezai koşul ödemeksizin cayma hakkı tanınıyor.
TÜM ÖDEMELERİN İADESİ ZARURÎ HALE GELECEK
Cayma bildirimine bahis mal ya da hizmetin, satıcı yahut satış şirketine ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemelerin iade edilmesi mecburî olacak.
Cayma hakkı mühleti, hizmet ifasında satış tarihinden, mal tesliminde ise malın tüketici tarafından teslim alındığı günden itibaren başlayacak lakin tüketici, satış tarihinden malın teslimine kadar geçen mühlet içinde de cayma hakkını kullanabilecek.
Yapılacak tüm geri ödemeler, tüketicinin satın alma sırasında kullandığı ödeme aracına uygun formda, tüketiciye rastgele bir masraf ya da yükümlülük getirmeksizin tek seferde yapılacak.
CAYMA HAKKI KİMİ ESERLERDE KULLANILAMAYACAK
Tüketicinin, cayma hakkını kullanamayacağı kimi istisnalar da taslakta belirtildi. Buna nazaran, tüketici kendi isteği ve ferdî gereksinimleri doğrultusunda hazırlattığı mallarda, cayma hakkını kullanamayacak.
Ayrıca çabuk bozulabilen yahut son kullanma tarihi geçebilecek, tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket üzere hami ögeleri açılan, iadesi sıhhat ve hijyen açısından uygun olmayan eserlerde de bu haktan yararlanılamayacak.
CAYMA HAKKININ İSTİSNALARI
Abonelik kontratı kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve mecmua üzere müddetli yayınların teslimine ait kontratlarda, satıcı yahut yetkili servis tarafından suram ya da montajının yapılacağı belirtilen, heyetim yahut montajı gerçekleştirilen mallarda cayma hakkı kullanılamayacak.Taslakta, tüketicinin bilgilendirilmesine yönelik de bir düzenleme yer aldı.
Buna nazaran, direkt satış şirketi posta, katalog, telefon, faks, elektronik posta, kısa ileti, internet üzere fizikî olarak karşı karşıya gelinmeksizin, tüketicinin bilgilendirilmesini ve taleplerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla yükümlü olacak.
Bu sistemde, şirketin cayma hakkının bulunup bulunmadığı ve bu hakkın hangi koşullarla kullanılabileceğine, direkt satıcı bilgisini vermesinin mecburî olduğuna, cayma hakkı talebinin hangi yollarla şirkete iletileceğine, mal ve hizmetin kullanımına ait çeşitli bilgilerin bulunması gerekecek.
TÜKETİCİNİN MAĞDUR OLMASINI ENGELLEYECEK YENİ DÜZENLEME
Sistemin sağlam, adil ve şeffaf bir yapıya kavuşturulmasını amaçlayan bu yeni adımla, Bakanlıkça hazırlanan, kesime yönelik birinci kapsamlı düzenleme olarak nitelendirilen “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik Taslağı”, kamuoyunun, ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne açıldı.
Taslak ile direkt satış şirketleri, direkt satış sistemlerine ait unsur ve temellerin neler olduğu, direkt satıcıların sisteme dahil olmaları ve ayrılmaları, tüketicilerin sahip olduğu haklar üzere birtakım konular düzenlendi.
GERÇEKLEŞMESİ MÜMKÜN OLMAYAN VAATLER VERİLEMEYECEK
Taslağın yürürlüğe girmesi halinde, direkt satış sistemiyle sunulan mal yahut hizmet, tüketicilere satılabilir ve pazarlanabilir nitelikte olacak.
Doğrudan satış sisteminde gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatler üzere aldatıcı bilgiler verilemeyecek, şahıslar baskı kurma, aldatma, rahatsızlık verme ve bunlara misal yollarla sisteme dahil olmaya zorlanamayacak.
Ayrıca direkt satış şirketinin, direkt satıcıya dağıtabileceği komite, prim, teşvik ve ödül üzere menfaat fiyatı, perakende satış karı hariç olmak üzere, şirketin yıllık net satışlarının yüzde 40’ını geçemeyecek.
YETKİ DOKÜMANI OLMAYAN ŞİRKETLER FAALİYETTE BULUNAMAYACAK
Doğrudan satış şirketinin faaliyette bulunabilmesi için “satış yetki belgesi” alması mecburî olacak. Evrak için yapılacak müracaatta, tüketicilerin sıhhatini, güvenliğini ve ekonomik çıkarlarını korumak için ek bilgi ve doküman talep edilebilecek.
Satış yetki evrakının geçerlilik mühleti 3 yıl olacak.
Öte yandan direkt satıcının sisteme katılması için 18 yaşını geçmesi gerekecek ve rastgele bir yükümlülük altına girmeden sistemden ayrılma hakkına sahip olacak.
Satıcının, sisteme dahil olduğu tarihten itibaren 30 gün içinde sistemden ayrılması halinde şirket, satıcının elinde bulunan kullanılmamış tüm malları geri alacak. Şirket, direkt satıcıların yaptığı her türlü direkt satış faaliyetinden müteselsilen (zincirleme olarak) sorumlu olacak.
