Ankara Üniversitesi Teknokent bünyesinde faaliyet gösteren Hayvan ve Bitki Genomik Araştırma İnovasyon Merkezi, 2019 yılında kuş cinslerinin izlenmesi ve korunmasına katkı sağlamak hedefiyle “Tüy Bankası” projesini hayata geçirdi. Simurg Kuş Yuvası Derneği ile kurulan iş birliği çerçevesinde, Türkiye’nin dört bir yanından getirilen kuşlardan yahut saha çalışmalarında tıbbi müdahaleye gerek kalmadan toplanan tüyler, özel sistemlerle koruma edilerek bankaya kazandırıldı. Şu an prestijiyle, Türkiye’de kaydı bulunan 504 kuş cinsinin 200’üne ilişkin binlerce tüy burada itinayla korunuyor.
DNA BARKODLAMA İLE MAHALLÎ BİLGİ TABANI OLUŞTURULUYOR
Tüy Bankası’nda, DNA barkodlama usulü kullanılarak lokal bir kuş bilgi tabanı oluşturuluyor. Bu sayede kuş çeşitlerinin genetik çeşitliliği tahlil edilirken, popülasyon takibi ve tehdit altındaki çeşitlerin korunmasına yönelik çalışmalar da destekleniyor. Ayrıyeten, kanat yaralanması nedeniyle uçamayan ebabil ve kırlangıç kuşlarına, bankadaki sağlıklı tüyler kullanılarak implantasyon uygulanıyor. Güzelleşme sürecinin akabinde bu kuşlar doğal ömürlerine geri kazandırılıyor.
“TÜYLERİ MÜSAADESİZ MÜDAHALE OLMADAN TOPLUYORUZ”
Simurg Kuş Yuvası Derneği Yönetim Kurulu Lideri ve araştırmacı Alaz Uslu, bankada, global ölçekte jenerasyonu tehdit altında olan tipler de dahil olmak üzere 200 farklı kuş çeşidine ilişkin tüylerin bulunduğunu belirtti
Tüyleri katiyetle invaziv (zarar verici) metotlar kullanmadan topluyoruz. Çoklukla, rehabilitasyon sürecine giren kuşlardan dökülen tüyleri kıymetlendiriyoruz. Türkiye’nin yerli kuş tiplerine ilişkin, üveyik, şah kartal, toy ve dik kuyruk üzere az tiplerin yanı sıra leş kargası ve şahin üzere yaygın tiplerden de örnekler arşivimizde yer alıyor.
VATANDAŞLAR DA TÜY BAĞIŞI YAPABİLİYOR
Alaz Uslu, bilhassa kanat tüyü hasarı yaşayan ve tüy değiştirme süreçleri uzun süren ebabil ve kırlangıçlar için implantasyon çalışmaları yürüttüklerini söyledi. Bugüne kadar onlarca kuşa başarılı formda tüy nakli gerçekleştirdiklerini belirten Uslu, şunları söyledi:
Bu tiplerde tüy bulmak hayati ehemmiyet taşıyor. Bu nedenle vatandaşların buldukları tüyleri bize ulaştırmalarını teşvik ediyoruz. Örneğin, rehabilitasyon sürecinde bir ebabilin dökülen tüyleri, diğer bir ebabilin yine gökyüzüyle buluşmasına vesile olabiliyor.
“TÜRKİYE’NİN BİYOÇEŞİTLİLİK HARİTASINA KATKI SAĞLIYORUZ”
Hayvan ve Bitki Genomik Araştırma İnovasyon Merkezi Ar-Ge Müdürü Ayşegül Er Gökçe de yürütülen çalışmalarla ilgili bilgi verdi:
Tüylerden elde ettiğimiz DNA’larla kuşların moleküler ve genetik kimliklerini belirliyoruz. Hangi tipe ilişkin olduklarını tespit ederek bu bilgileri lokal kuş data tabanımıza kaydediyoruz. Böylelikle hem ülkemizin biyoçeşitlilik haritasına katkı sağlıyor hem de bu bedelli bilgileri memleketler arası data tabanlarına aktarıyoruz.
